Według Światowej Organizacji Zdrowia, depresja to jedno z najbardziej powszechnych zaburzeń psychicznych na świecie. Objawia się długotrwałym obniżeniem nastroju, utratą zainteresowania i trudnością w odczuwaniu przyjemności. Często towarzyszy jej zmęczenie, problemy ze snem, brak apetytu i niska samoocena. Niektórzy pacjenci opisują to jako „emocjonalną pustkę” lub „uczucie, jakby ktoś wyłączył światło”. Czym jest depresja i jak sobie z nią radzić? O tym właśnie jest dzisiejszy post.

Depresja – więcej niż smutek

Wszyscy czasem czujemy się przybici. Życie potrafi przytłoczyć w każdym momencie. Czasem jest to stresująca praca, innym razem trudne relacje… Jednak depresja to coś znacznie głębszego, niż tylko zwykły smutek. To nie „gorszy dzień” ani „chwilowy dołek”. Czym jest depresja? To zaburzenie psychiczne, które wpływa na emocje, myślenie, a nawet fizyczne funkcjonowanie człowieka.

Jak rozpoznać objawy depresji?

Wiele osób zadaje pytanie, jak rozpoznać objawy depresji? Czasem (choć nie zawsze) jest to dość proste. Wyobraź sobie osobę, która kiedyś była aktywna, zaangażowana, ciekawa świata. Teraz z trudem wstaje z łóżka, unika kontaktów, rezygnuje z pasji. Tak właśnie może wyglądać depresja – powoli, stopniowo, niemal niezauważalnie przejmuje kontrolę nad codziennością.

Najczęstsze objawy depresji to utrzymujący się przez co najmniej dwa tygodnie obniżony nastrój, brak motywacji, trudności ze snem i koncentracją. Osoba chora często nie potrafi cieszyć się z rzeczy, które wcześniej sprawiały jej radość – to tzw. anhedonia. U takiej osoby z czasem mogą pojawiać się myśli rezygnacyjne, poczucie winy, a w skrajnych przypadkach – nawet myśli samobójcze.

Ważne jest, aby zrozumieć, że objawy te nie zawsze są oczywiste. Czasem depresja „maskuje się” – osoba funkcjonuje pozornie normalnie, pracuje, uśmiecha się… ale wewnętrznie czuje się wypalona i pusta.

Skąd się bierze depresja?

Nie ma jednej przyczyny powstawania depresji. Nie ma więc jednej, konkretnej odpowiedzi na pytanie – skąd się bierze depresja?To choroba złożona, uwarunkowana zarówno biologicznie, jak i psychologicznie. Często, w kontekście depresji, mówi się o modelu bio-psycho-społecznym. Oznacza to, że na rozwój depresji mogą wpływać geny, chemia mózgu, ale też doświadczenia życiowe, styl życia czy otoczenie społeczne.

U niektórych osób depresja pojawia się po trudnym wydarzeniu – stracie bliskiej osoby, rozwodzie, wypaleniu zawodowym. U innych rozwija się powoli i bez wyraźnego powodu. Istnieją też osoby, u których depresja ma charakter sezonowy – nasila się jesienią i zimą, gdy brakuje światła słonecznego.

Nie bez znaczenia są też czynniki biologiczne. Zaburzenia w gospodarce neuroprzekaźników takich jak serotonina, dopamina czy noradrenalina mogą zwiększać ryzyko depresji. Warto też wspomnieć o roli czynników genetycznych – osoby, u których w rodzinie występowały zaburzenia nastroju, mają większe ryzyko ich rozwoju.

Depresja w liczbach – jak wygląda sytuacja w Polsce?

Z danych opublikowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia wynika, że tylko w 2023 roku aż 1,7 miliona Polaków wykupiło receptę na leki przeciwdepresyjne. To pokazuje prawdziwą skalę problemu. WHO szacuje, że na świecie z depresją zmaga się aż 280 milionów ludzi. W Polsce dotyczy to ponad miliona osób, a według niektórych źródeł – nawet 4 milionów, jeśli uwzględnimy osoby niezdiagnozowane.

Co istotne, depresja coraz częściej dotyka młodzież. Wśród nastolatków rośnie liczba hospitalizacji z powodu zaburzeń nastroju, a pandemia COVID-19 dodatkowo pogłębiła ten kryzys.

Sposoby leczenia depresji – czy da się z tego wyjść?

Wiemy już, czym jest depresja. Pozostaje pytanie – czy da się ją wyleczyć? Odpowiedź brzmi: tak. Depresja jest chorobą, którą można skutecznie leczyć – choć nie ma jednej „uniwersalnej tabletki”, która działa na każdego. Kluczem jest dobranie odpowiedniej formy leczenia do konkretnej osoby.

W większości przypadków podstawą leczenia jest farmakoterapia. Leki przeciwdepresyjne pomagają przywrócić równowagę chemiczną w mózgu i złagodzić objawy. Nie działają natychmiast – poprawa często pojawia się po kilku tygodniach – ale dla wielu pacjentów to nieoceniona pomoc.

Drugą, równie ważną formą leczenia, jest psychoterapia. W leczeniu depresji najczęściej stosowana jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga zmieniać negatywne schematy myślenia i zachowania. Przykład? Osoba przekonana, że „do niczego się nie nadaje”, na terapii uczy się zauważać i podważać te przekonania, a także budować nowe, bardziej wspierające podejście do siebie.

Sposoby leczenia depresji to nie tylko gabinet i leki. Coraz częściej mówi się też o roli stylu życia – regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta, sen i unikanie używek mają ogromne znaczenie w profilaktyce i wspieraniu leczenia depresji.

Psychologiczne wsparcie – kiedy i do kogo się zgłosić?

Nie musisz czekać, aż będzie „bardzo źle”. Jeśli od dłuższego czasu czujesz się przytłoczony, masz problemy z koncentracją, sen nie przynosi wypoczynku – to dobry moment, by porozmawiać z psychologiem. Wczesna interwencja może zapobiec pogłębieniu objawów i skrócić czas leczenia.

W Polsce dostępnych jest coraz więcej form wsparcia. Możesz skorzystać z terapii gabinetowych lub terapii w formie zdalnej. Istnieją też organizacje, które zapewniają psychologiczne wsparcie w ramach tzw. telefonów zaufania – to dobre rozwiązanie na pierwszą rozmowę, jeśli trudno Ci się przełamać.

Leczenie depresji – nie jesteś sam/a!

Depresja potrafi izolować, odbierać poczucie wartości, sprawiać, że wydaje się, jakby nikt nie rozumiał tego, co czujesz. Ale pamiętaj – nie jesteś w tym sam/a. To zaburzenie dotyka milionów ludzi na całym świecie. Dobra wiadomość jest taka, że można z niego wyjść. Można odzyskać radość życia, sens, relacje. I siebie. Jeśli wiesz już, czym jest depresja, najważniejsza wiadomość jest taka, że leczenie depresji jest skuteczne.

Pierwszy krok w leczeniu depresji to odwaga, by powiedzieć: „Nie radzę sobie. Potrzebuję pomocy.” I to jest naprawdę duży krok! Jeśli potrzebujesz wsparcia – nie czekaj. Psycholog, psychiatra, terapeuta – to specjaliści, którzy pomogą Ci w rozwiązaniu problemu.