Kolejnym istotnym elementem pracy w terapii schematów jest praca z trybem Złoszczącego się Dziecka. Tryb ten odnosi się do chwilowego stanu emocjonalnego oraz charakterystycznych strategii radzenia sobie, które uaktywniają się w odpowiedzi na określone sytuacje. Jednym z częściej występujących trybów jest właśnie tryb Złoszczącego się Dziecka (ang. Angry Child mode).

Czym jest tryb Złoszczącego się Dziecka?

Tryb Złoszczącego się Dziecka to stan emocjonalny, który pojawia się, gdy ktoś czuje się zraniony, odrzucony, niezauważony lub niesprawiedliwie potraktowany. Osoba reaguje wówczas silną złością, frustracją lub buntem – tak jak dziecko, które nie potrafi jeszcze radzić sobie ze swoimi emocjami w dojrzały sposób.

W tym trybie nie chodzi o „złośliwość” czy „niegrzeczność”, ale o pierwotną, często niekontrolowaną reakcję emocjonalną, zakorzenioną w dawnych, trudnych doświadczeniach – zazwyczaj z okresu dzieciństwa.

Skąd się bierze ten tryb?

Tryb Złoszczącego się Dziecka często powstaje u osób, które w dzieciństwie nie miały wystarczającego wsparcia emocjonalnego. Ich potrzeby – takie jak bycie kochanym, akceptowanym, chronionym czy słuchanym – były ignorowane, karane lub zawstydzane.

W odpowiedzi na te braki dziecko może zacząć odczuwać silny bunt lub gniew, który w dorosłości pojawia się automatycznie w sytuacjach przypominających tamte dawne doświadczenia, nawet jeśli dziś nie są one już realnym zagrożeniem.

Jak rozpoznać tryb Złoszczącego się Dziecka?

Osoba w trybie Złoszczącego się Dziecka może:

• szybko wpadać w gniew lub irytację,
• reagować przesadnie na krytykę lub sprzeciw,
• mieć trudności z opanowaniem emocji,
• czuć potrzebę „postawienia na swoim”,
• czuć się niezrozumiana, niedoceniana lub odrzucona.

Czasem złość jest widoczna na zewnątrz, ale czasem jest ukryta i objawia się np. w postaci sarkazmu, wycofania się lub biernego oporu.

Po co rozpoznawać ten tryb w terapii?

Rozpoznanie trybu Złoszczącego się Dziecka w terapii jest bardzo ważne, ponieważ pozwala odróżnić aktualne reakcje od przeszłych emocji. Zamiast traktować złość jako coś „złego” lub „niewłaściwego”, terapia schematów pomaga:

• zrozumieć, skąd bierze się ta emocja,
• uznać ją za ważny sygnał niezaspokojonych potrzeb,
• nauczyć się regulować ją w zdrowy sposób.

Ważne jest, by nie karać ani nie tłumić tego trybu, ale zaakceptować go i dać mu przestrzeń na wyrażenie emocji – w bezpiecznych, konstruktywnych ramach.

Jak pracujemy z tym trybem w terapii schematów?

W terapii schematów stosuje się różne techniki, by pomóc osobie:

1. Rozpoznać moment aktywacji trybu – np. „Zauważam, że czuję złość, jak wtedy, gdy nikt mnie nie słuchał jako dziecka”.
2. Nazwać emocje i potrzeby – „Czuję się teraz zlekceważony, chciałbym być wysłuchany i potraktowany poważnie”.
3. Zadbać o potrzeby we wspierający sposób – np. wyrazić swoje emocje spokojnie, poprosić o coś bez ataku.
4. Rozwinąć Tryb Zdrowego Dorosłego, który pomaga regulować emocje dziecka i daje mu wsparcie, którego kiedyś brakowało.

Dlaczego to działa?

Praca z trybem Złoszczącego się Dziecka działa, ponieważ nie skupia się tylko na objawach, ale dociera do źródła emocji – dawnych zranień i doświadczeń. Dzięki temu możliwe jest uzdrowienie starych schematów i budowanie nowych, zdrowszych sposobów radzenia sobie z trudnymi sytuacjami.

To nie „pozbywanie się złości”, ale nauczenie się, jak jej słuchać i ją wyrażać, nie raniąc siebie ani innych.

Tryb Złoszczącego się Dziecka to częsty i naturalny mechanizm obronny osób, które w dzieciństwie doświadczały braku wsparcia. Zamiast go tłumić czy oceniać, warto go poznać, zrozumieć i nauczyć się z nim współpracować. W terapii schematów kluczowe jest rozwijanie zdolności do opieki nad sobą – z pozycji dojrzałego, wspierającego dorosłego.